MagiLum
Süper Moderatör
Mesaj Sayısı : 142
Rep Puanı : 6303
Tecrübe Puanı : 1
Kayıt tarihi : 05/07/09
Yaş : 36
Nerden : İzmir
 |  Konu: II. REGÜLESİZ GÜÇ KAYNAĞI SİSTEMLERİ  Paz Tem. 05, 2009 10:23 pm | |
| GİRİŞ Birçok elektronik cihaz devresi belli bir dc voltajda en fazla dc akım verebilen bir güç kaynağına gerek duyar. Düşük güce gereksinimi olan veya normalde ara sıra kullanılan bir cihaz için bu enerji pillerle sağlanabilir. Diğer bir güç kaynağı da dc jeneratördür, ancak ne piller ne de dc jeneratörler çeşitli elektronik cihazlar için ne pratik ne de ekonomiktir. 220V, 50Hz gücün elektrik dağıtım firması tarafından sürekli dağıtılmasından dolayı birçok elektronik cihaz ac hat gerilimini dc gerilime çeviren güç kaynaklarıyla çalışmaktadır. Basit regülesiz dc güç kaynağı fonksiyonları transformasyon, doğrultmaç ve filtrelemedir.Bu fonksiyonlar Şekil 2.1'de gösterilmiştir. Transformasyon fonksiyonunda giriş şebeke hattındaki 220VACdir.Bu AC çıkış gerilimi, ki giriş voltajından düşük veya yüksek olabilir, doğrultmaç fonksiyonuna giriştir. Doğrultmaç fonksiyonunun çıkışı dc voltajdır, ancak genlik değişme miktarının fazla olmasından dolayı "darbeli dc" adı verilir.Filtreleme fonksiyonu yüksek genlik değişimlerini azaltır, öyle ki çıkış, üzerinde sadece biraz "ripple" voltajı kalan bir dc voltajdır. Bu basit güç kaynağına regülesiz dc güç kaynağı denir çünkü ac giriş voltajındaki değişmelerle veya güç kaynağının çıkışındaki yükün değişmesiyle birlikte çıkış değişir. Bu güç kaynağının çalışmasını anlamak için her fonksiyonu detaylı olarak inceleyelim. TRANSFORMASYON Transformasyonun iki ana özelliği vardır: • Hat voltaj değerini doğru dc çıkış voltajını sağlamak için, gerekli voltaj değerine dönüştürür. • Elektriksel olarak elektronik cihazı şebeke hattından izole eder. Transformatörler Transformasyon fonksiyonunu yerine getiren parça transformatördür. Şekil 2.2'de gösterildiği gibi aynı demir göbeğe (nüve) sarılmış en az iki ayrı sarım telden oluşur. Giriş voltajını alan tel sarıma primer; çıkış voltajını sağlayan sarıma sekonder denir. Çoğu zaman iki yada daha fazla sekonder vardır. Transformatörün ana çalışma prensibinin endüksiyon olduğunu 1. Kısımda anlatmıştık. Primere verilen değişken akımlı ac voltaj, demir nüvede değişen bir manyetik alan yaratır. Kor tarafından sekondere kupleli bu manyetik alan, sekonder sarımlarını keser ve sekonderin her turuna bir ac gerilim endükler. Böylece aralarında herhangi bir elektriksel bağlantı olmadan değişen manyetik alan ile enerji primerden sekondere transfer olur.  İzolasyon Sekonder ile primer arasındaki enerji transferinin sadece manyetik kuplaj ile gerçekleşmesinden dolayı, sekonder ve bağlı olan devreleri ile primer ve bağlı olan devreleri izole edilmiştir. Bu güvenlik için önemlidir, çünkü primer şebekenin yüksek akım kaynağına bağlıdır. Böyle bir izolasyon olmasaydı, ciddi şok tehlikeleri olabilirdi. (Örneğin TA2R'nin trafosuz pil şarj cihazında olduğu gibi, kulakları çınlasın!) Diğer bir avantaj da primer devresindeki devre toprağı ile sekonder devresindeki devre toprağı arasında dc bağlantı bulunmamasıdır. Tur oranı Regüleiz bir güç kaynağında düzgün dc çıkış voltajını üretmek için gerekli olan ac çıkış voltaj değerini transformasyon fonksiyonu sağlamalıdır. Bu iş transformatörlerde sekonder tur sayısının (Ns), primer sayısına (Np) oranının değiştirilmesiyle kolaylıkla yapılabilmektedir. Bu oran Ns nin Np ye bölünmesiyle, yani Ns / Np ile oluşmaktadır. Ns / Np tur oranı değiştirilerek sekonder voltajı primer voltajından daha az veya fazla olabilmektedir. Bir tur sekonder sarımına endüklenen voltaj miktarı, bir tur primere endüklenen voltaj ile aynıdır. Primerin her turuna endüklenen voltaj ep, primer voltajı Vp nin primer turuna Np bölünmesidir. Formül olarak yazarsak:   Şekil 2.3 Transformatörler. Vpk ve Vpp Şekil 2.4'e baktığımızda ac voltajı tanımlayan başka değerlerin de olduğunu görürüz. Tepe voltajı (peak) Vpk, bir devirdeki en fazla voltaj değeridir. Tepeden tepeye voltaj (peak to peak) Vpp, en fazla pozitif tepeden, en fazla negatif tepeye oplam voltaj değeridir. Bir sinüs dalga voltajı için (ki bu matematiksel sinüs fonksiyonunun dönme açısı gibi değişen bir voltajdır) Şekil 2.4'de gösterildiği gibi, Vrms tepe voltajının %70.7sine eşittir. (Vrms= 0.707 x Vpk) Tersine Vpk, Vrms voltajın %141.4üdür. (Vpk= 1.414 x Vrms) Bir sinüs dalgası için tepeden tepeye voltaj, tepe voltajının iki mislidir. (Vpp= 2 x Vpk) DOĞRUTMAÇ Doğrultmaç bir ac voltajı dc voltaja çevirir. Bu doğrultma fonksiyonunu yerine getiren parçaya, doğrultucu denir. Doğrultucu Doğrultucu bir tip diyottur. Basit olarak, elektriğin tek yönlü vanasıdır. Şekil 2.5'de gösterildiği gibi, elektronların sadece ileri biaslı yön denilen tek bir yönde serbestçe akmasına izin verilir, bu rada anot voltajı, katot voltajından daha pozitiftir. Ters yönde, ters biased yön denilir, elektronlar kolaylıkla akamazlar. Bu yönde anot voltajı, katot voltajından daha negatiftir. | |
|
