TEMEL ELEKTRIK TERIMLERI

TEMEL ELEKTRIK TERIMLERI

1-1 Enerji Tanimi:

Enerji, is yapabilme kabiliyetidir. Elektrik enerjisi, atom enerjisi nükleer
enerji), isi enerjisi, termal enerji, hidrolik enerji, enerji çesitlerinden bazilaridir.

1- 2 Elektrik Enerjisi

Elektrikli cihaz ve makinelerin çalismasin! saglayan enerjiye elektrik enerjisi denir.
Elektrik akimi bir cihazdan geçtiginde cihazin çalistigi görülür.
Cihaz soba ise sicaklik, bobin ise manyetik alan, motor ise dönme hareketi meydana gelir.

1- 3 Elektrik Enerjisinin Etkileri

a) Isi etkisi: Elektrik sobasi, ütü gibi cihazlari çalistirir.

B) Isik etkisi: Ampullerin isik vermesin! saglar.

c) Kimyasal etki: Akülerin sarj olmasini saglar.

d) Manyetik etki: Elektro miknatislarin çalismasinin saglar.

e) Fizyolojik etki: Elektrik akiminin canlilari çarpma etkisidir.

1-4 Elektrik Devresi:

Üreteç, sigorta, anahtar, alici ve iletkenden meydana gelen kapali
bir sistemde elektrik akiminin izledigi yola elektrik devresi denir.

Elektrik devresi; kapali devre, açik devre ve kisa devre olmak üzere üç çesittir,

a) Kapali devre:
Devre anahtari, devreden akim geçirecek konum da ise bu devreye kapali devre denir.

B) Açik devre:
Devre anahtari,devreden akimin geçmesini engelleyecek konumda ise bu devreye kapali devre denir.

c) Kisa Devre:
Elektrik akiminin, her hangi bir sebeple aliciya girmeden devresini kisa yoldan tamamlanmasina kisa devre denir.

1-5 Devre Elemanlari

Üreteç:
Elektrik akimi üreten makine ve cihazlardir. Pil, akü, dinamo,alternatör birer üreteçtir.

Sigorta:
Devre elemanlarim koruyan güvenlik parçasidir.

Anahtar (salter):
Elektrik akiminin devreden geçmesini veya geçmemesini saglar.

Alici (almaç):
Elektrik enerjisiyle çalisan makine ve cihazlarin genel adidir.

iletken:
Elektrik akiminin, üreteçten aliciya ulasmasini saglayan tellerdir.

Kablo: îletkenin, üzeri plastik ve benzeri madde ile kaplanmis halidir.

Iletken madde:
Elektrik akimim geçiren demir, bakir, alüminyum gibi maddelerdir.

Yalitkan madde:
Elektrik akimim geçirmeyen lastik, plastik, cam, porselen gibi maddelerdir


Kaynak => ElektroTekno


DİRENÇ:

Devreye uygulanan gerilim ve akım bir uçtan diğer uca ulaşıncaya kadar izlediği yolda birtakım zorluklarla karşılaşır.
Bu zorluklar elektronların geçişin etkileyen veya geçiktiren kuvvetlerdir. İşte bu kuvvetlere DİRENÇ denebilir. Kısaca ohm ile gösterilir


İlk olarak direncin tarifiyle başlayalım ;

Elektrik akımına karşı gösterilen zorluğa direnç denir. Genel olarak "R" harfi ile sembollendirilir. Birimi ise "W" Ohm' dur.

Aşağıdaki gibi çeşitli sembollerle gösterilir. Ohm Kanunu Kapalı Bir elektrik devresinde direnç ; devre gerilimi ile devreden geçen akımın bölümüne eşittir,
Elektriksel devrelerde kullanılan direnç


Kapalı Bir elektrik devresinde gerilim;

devre direnci ile devreden geçen akımın çarpımına eşittir, Kapalı Bir elektrik devresinde akım; devre gerilimi ile devre direncinin bölümüne eşittir,gibi üç sekilde ifade edilir. Yeri gelmişken gerilim ve akımıda tanımlayalım:


Gerilim:

Bir elektrik devresinde, iki nokta arasındaki potansiyel farka gerilim denir.Gerilim genellikle "U" harfi ile sembollendirilir,Fakat bazı kaynaklarda "E" olarak da gösterilebilir.Birimi ise "V" Volt' tur. Akım:Bir elektrik devresinde serbest elektronların bir taraftan diğer tarafa yer değiştirmesidir.Bu yer değiştirme güç kaynağı içinde "-" den "+" ya doğru olur,devre içinde ise "+" dan "-" ye doğru olur.Buna elektron akışı - akım denir.Akım "I" harfi ile sembollendirilir,Birimi ise "A" Amper' dir.


Ohm Kanunun formülsel ifadesi ise şöyledir; R = U / I Û W = V / A Direnç Şekilleri ve yapıları Dirençler yapıldıkları malzemeye göre;

1. Karbon Dirençler , 2. Telli Dirençler olarak ikiye,

Kullanılışlarına göre ise:

1. Sabit Dirençler

2. Ayarlı Dirençler olarak ikiye ayrılırlar.

================================================

AMPERMETRE

Analog veya dijital olarak iki ayrı türde kullanılabilen ölçü aletleridir. Yapım amaçlarna göre bir kaç Miliamper'tan yüzlerce Amper'e kadar ölçüm yapabilirler.Akım ölçerler.Bu ölçüm DC veya AC akım ölçümü olabilmektedir.

Gerilim ölçümünüde beraber yapan ölçü türünede (dirençle beraber) wattmetre adı verilmektedir. AKIMÖLÇER olarakta bilinir.

Üzerinde büyük akım değerleri ölçüleceğinde; düzenek içinden ölçülecek akımın bir bölümü geçirilir. Akımın geri kaln büyük bir bölümünü ise aygıta paralel olarak bağlanan bir şönt devresi taşır.

Çok küçük akım değerleri ölçülmek istendiğindeyse ; galvonometre adı verilen küçük akım değerlerini ölçen (miliamper, mikroamper..) düzenekler kullanılır. Her koşulda da farklı düzenekler kullanıldığından günümüzde bu özellikleri tek çatı altında toplayan çok amaçlı ampermetrler geliştirilmiştir.


================================================== ===

DİMMER

Elektrik devrelerinde gerilimi belirli sınırlar içinde ayarlamaya yarayan direnç elemanlarına dimmer denir. Transformatörlerde olduğu gibi bobinler üzerinden geçen elektrik akımı, bobin sayısı ve uzunluğu arttıkça üzerinden geçen elektriği gerilim kaybına uğratır. Dimmer üzerinde bulunan bobini devreye sokmak ve miktarını ayarlamak için elektronik kontrol veya mekanik anahtar kullanılır. Dimmer sayesinde sabit olan 220v gerilimi düşürerek sıfır volta kadar indirebiliriz. Bu sayede devreye bağlanan cihaza gelen gerilimi kontrol etmiş oluruz.

Projektör lambaları için düşünürsek dimmerler, lamba filamanına gelen voltajı 0 - 220 volt arası kontrol etmeye yararlar. Projektörler bu sayede ışık gücü bakımından kontrol edilebilirler. 220 voltta tam olarak gerilime doyan lamba flamanı elektriğe karşı gösterdiği direnci en üst düzeye çıktığından ışığı da fabrikasyon değerlerinde gösterildiği ölçüde en üst seviyededir. Voltaj düşürüldüğünde, örneğin 110 voltta lamba filamanına gelen gerilim yarıya düştüğünden ışık da yarıya düşecektir. Bir başka hesapla 2000w gücündeki bir projektör 110v gerilim uygulandığında sanki 1000w projektörün aydınlattığı alan kadarını aydınlatır. Genelde stüdyolarda ve geçici olarak kurulan platolarda kullanılan dimmerler, her projektör için bir dimmer kullanılarak bütün stüdyodaki projektörleri kontrol etmeye yararlar.

Projektörlerin askı sistemlerinde, teleskoplarda veya kelepçeler yardımıyla yüksek borularda asılı olduğunu düşünürsek, ışıkçının acil müdahalelerinde fazla hızlı olamayacağını tahmin edebiliriz. Özellikle ışığın şiddetini düşürmek için bir filtre takmak çok zaman almasa da bir kaç projektör için belki de zaman yetmeyecektir. Oysa ışık masası başında oturan operatör projektörlerin ışık seviyelerini düşürerek daha kolay kontrol edeceğinden, dimmerler büyük avantajdır. Projektörlerin sabit ışık gücünde olduğu durumlarda ve daha küçük projektörlere ihtiyaç duyulduğunda da dimmerler çok büyük avantajdır.