DİNAMO VE ÇALIŞMA PRENSİBİ
Almış olduğu dairesel mekanik enerjiyi,doğru akımı elektrik enerjisine çeviren makinelere dinamo veya doğru akım jeneratörü denir. Çalışma prensibi; sabit bir mıknatıs alanı içerisine ,iletken çerçeve yerleştirilip döndürülecek olursa, iletkende alternatif bir endiksiyon elektromotor kuvveti dogar.İletken çerçevenin uçlarına karşılıklı bakır dilimler (kollektörler) konursa iletken çerçeve de meydana gelen endiksiyon akımı bu bakır dilimler vasıtasıyla doğru akıma çevrilir ve fırçalarla (kömürlerle) dış devreye verilir.
DOĞRU AKIM DİNAMOLARININ YAPILIŞI:
Dinamolar başlıca şu parçalardan meydana gelir:
1)Gövde ve kapaklar:Endüktörün meydana getirdiği sabit mıknatıs kuvvet hatlarına,devre tamamlatan dökme demirden yapılmış bir parçadır.Kapaklar ise endüviye yataklık vazifesi görürler.
2)Endüktör(kutuplar):Endüvinin üzerinde lüzumlu elektromotor kuvvetin endüklenebilmesi için ,sabit mıknatıs alanını meydana getiren parçaya endüktör adı verilir.
3)Endüvi:Endüktörün meydana getirdiği sabit mıknatıs alanını kesmesi neticesinde ,üzerindeki sargılarda lüzumlun elektrik akımını meydana getiren parçaya denir.
4)Kollektör:Endüvi sargılarında meydana gelen alternatif akımı doğru akıma çeviren parçaya denir.
5)Fırçalar (kömürler,toplaçlar):Kollektördeki doğrultulmuş akımı dış devreye almaya yarayan parçaya fırça veya toplaç denir.
DOĞRU AKIM DİNAMOLARI:
1)Yabancı uyartımlı dinamolar,
2)Kendinden uyartımlı dinamolar
1)Yabancı uyartımlı dinamolar:
Dinamolarda lüzumlu olan sabit mıknatıs alanını meydana getirme olayına uyartım denir.Endüktör sargıları dışarıdan bir doğru akım kaynağına bağlı olarak çalışan dinamolara denir.
2)Kendinden uyartımlı dinamolar:
Doğru akım elektrik enerjisini ,endüktör kutuplarındaki artık mıknatisiyetten dolayı elde eden mıknatıslara da kendinden uyartımlı dinamolar denir.Kutuplar,dışardan bir doğru akım kaynağıyla beslemeğe lüzum yoktur.Çünkü dinamo kutuplarında çok az daimi mıknatıslık vardır.Buna artık mıknatıslık denir.
Kendinden uyartımlı dinamolar,kutup sargılarının endüviye bağlanış şekline göre üç kısma ayrılır:
A-SERİ DİNAMOLAR
B-ŞÖNT DİNAMOLAR
C-KOMPUNT DİNAMOLAR
ALTERNATÖR VE ÇALIŞMA PRENSİBİ
Almış olduğu dairesel mekanik enerjiyi,alternatif akım elektrik enerjisine çeviren makinelere denir.Bunlarda da esas prensip:sabit bir mıknatıs alanı içerisine,iletken çerçeve yerleştirilip döndürülecek olursa ,iletkende alternatif bir endüksiyon elektromotor kuvveti doğar.İletken çerçevenin uçlarına bilezikler konursa iletken çerçeve de meydana gelen alternatif endüksiyon akımı fırçalarla dış devreye alınır.Alternatörler alternatif akım verdiklerine göre bu alternatörün mıknatıs alanını yine kendi akımından faydalanarak temin edemeyiz.Şu halde alternatörlerde en mühim mesele daimi mıknatıs kutuplarını ve alanı temin etmektir.Bunun için gerekli doğru akımı bir bataryadan veya alternatöre akuple bir dinamodan elde ederiz.Gücü sarfiyatı az olan bu dinamoya ikaz dinamosu denir.
ALTERNATİF AKIM JENERATÖRLERİNİN YAPILIŞI
1)DURAN KUTUPLU JENERATÖRLER:
500-600 VOLT gibi alçak gerilim veren altörnatörlerdir.Güçleri azami 50 Kw tı geçmez.
a) Statör(duran kısmı): Lüzumlu sabit mıknatıs alanını meydana getirirler.
b)Roto(dönen kısım):Alternatif akımın meydana getirdiği yerdir.
c)Uyartım devresi:Statör üzerindeki kutupların doğru akımla beslenmesidir.Gerekli doğru akım ,ikaz dinamosundan elde edilir.
Alternatif akımın alındığı kısım yani rotor ,statordaki kutup sargıları içerisinde döndürülünce,sargılar manyetik alan tarafından kesilir,rotor üzerindeki sargılarda bir alternatif elektromotor kuvvet doğar.Buradan bilezikler ve fırçalar yardımıyla dış devreye alınır.Bu uçlar bir alıcıya bağlanırsa devreden alternatif akım geçtiği görülür.
DÖNEN KUTUPLU ALTERNATÖRLER:
6000-10000 Volt gibi yüksek gerilim ve büyük güç veren alternatörlerdir.Bu alternatörlerde kutuplar döndürülür.
a)Statör(duran kısım):Sargılardan alternatif akımın alındığı kısımdır.
b)Rotor(dönen kısım):Statör sargılarında lüzumlu alternatif akımın meydana gelebilmesi için kutuplarında sabit mıknatıs alanının meydana getirdiği kısımdır.
c)Uyartım devresi:Rotor üzerindeki kutupların doğru akımla beslenmesidir.
Rotor üzerindeki sabit mıknatıs alanını meydana getiren kutuplar döndürülecek olursa ,duran kısım sargılarında bir alternatif elektromotor kuvvet endüklenir.Bu elektromotor kuvvet dış devrede bulunan alıcıyı çalıştıracak olursa devreden bir alternatif akım geçer.
Kaynakça & Alıntı Fortek
Konu: Doğru ve alternatif akim jeneratörleri 
Cuma Tem. 24, 2009 8:53 pm
